Milinda Prashna

2012.12.26- ලංකාදීප -මිලින්ද මොරගොඩ

ශරී2 ලංකාවේ ආර්ථිකය මැදි ආදායම් ලබන තෘප්තියෙන් පසු වෙයි. පසුගිය අවුරුදු කිහිපය තුළ ඒක පුද්ගල ආදායම වැඩිව තිබේ. පොදු ජනතාවගේ ජීවන මට්ටම ද යම් පර ත මාණයකින් දියුණුය. පවතින වෙළඳ පොළ රටාව සහ ගෙදර දොර පරිහරණය කරන උපකරණ දෙස බලන විට යම් පෙරැළියක් සිදුව ඇති බව පෙනේ. නමුත් රට තුළ පහළම පංතියෙන් කොටසක් මධ්යබම පංතියට නැගී ඇතිවා විනා ඇති නැති පරතරය තිරසාර ලෙස අඩුවී ඇතැයි ස්ථිරව පවසන්නේ කෙසේද?
ඇති හැකි අය වෙළඳ කරෙස මය තුළ කොටස්කරුවන් වන විට නොහැකි අය ණය කරුවන් වී හෝ මෙම සමාජයේ තමන් සිටිය යුතු තැන සොයා වෙහෙසෙයි. එයට උදවු කරන වෙළඳ පොළ පාරිභෝජන මූල්යෙ රටාවක් ගොඩ නැගී තිබේ. ලීසිං කරදවුම, ආයතනික ණය හා ක්රෙ ඩිට් කාඞ් ඒ අතරය. එයට අනුව තමන්ට මිලදී ගත නොහැකි දේ ණය වී මිළට ගත හැකිය. සමාජයේ සියලූම දෙනා යම් යම් තරමකින් ණය වී, ණය ද එහි පොලිය ද බරපතල ආකාරයට ගෙවන බව පෙනේ. එවිට සමාජයේ දිස්වන හැබෑ ආර්ථිකයේ යම් කොටසක් පවතින්නේ මේ අතින් ඇල්ලිය නොහැකි ණය ගැති භාවය සමගය. එය පාලනයකින් තොර වුවහොත් පරල් තිඵලය අනතුරුදායකය. පසුගිය වකවානුවේ ඇමරිකානු ආර්ථිකයේ පවා බරපතල පර‍ියශ්න හටගත්තේ පාරිභෝජන ණය බර වැඩිවීම සමග බව අමතක කළ යුතු නැත.
ධනය උපයන අතර එයින් කොටසක් ඉතිරි කළ යුතුය. ලෝකයේ ඕනෑම රටක ඉතිරි කිරීමේ පරත ොතිශතය සංවර්ධනය මනින එක මිනුම් දණ්ඩක් වී ඇත්තේ එහෙයින්ය. ශරීන ලංකාවේ ඉතුරුම් අනුපාතය දුබල බවද දැක්විය යුතුය. ඉපැයීම, වියදම් කිරීම හා ඉතිරි කිරීම යම් සමබරතාවයකින් තිබීම වැදගත් සාධකයකි. ආණ්ඩුවටත් මහජනතාවටත් එය පොදුය. රටක් දියුණු වන්නේ එවිටය.
වියදම් වැඩිවන විට මහජන අවශ්යයතා සපුරන්නට ජාතික ආර්ථිකයකට නොහැකිය. එවිට ආණ්ඩු වලට පවා ණය ගන්නට සිදුවෙයි. ණය අවශ්ය.තාව වැඩි වන විට එය සපයා ගැනීමට නම් වැඩි පොලියක් ගෙවිය යුතුය. ගන්නා ණය සංවර්ධන කටයුතු වලට යෙදවී එයින් නිෂ්පාදනය වැඩි වෙයි නම් වැදගත්ය. ගන්නා ණය යමක් උපයන්නේ නැතිව පාරිභෝජනයට වැය කෙරේ නම් අයහපත්ය. දැනට මෙරට ජාතික ආදායමෙන් සියයට තිස් පහක් වැය කරන්නට සිදුව ඇත්තේ කලින් ගත් ණය පොලිය ගෙවන්නටය. එය පහසු වියදමක් නොවේ. ආදායමෙන් වැඩි කොටසක් ණය ගෙවන්නට වැය කරන පුද්ගලයෙකුට විශාල අපහසුතාවයකට මුහුණ දෙන්නට සිදුවෙයි. වර්තමානයේ මෙරට බැංකු ණය පොලී අනුපාත වේගයෙන් වැඩිවෙමින් පවතී. එයින් කියන්නේ මහජනතාවගේ ඉතිරි කිරීම් ආකර්ශනය කර ගන්නට ඇති උවමනාවයි. පසුගිය කාලය තුළ වානිජ බැංකු වල ව්යමවසායකයන්ට ණය දීම සීමා කර තිබුණ අතර රටට ඇති මුදල් අවශ්යැතා දේශීයව සපුරා ගැනීමට ආණ්ඩුව උත්සුකවීමෙන් ණය සංස්කෘතිය සියුම් ආකාරයකට තවදුරටත් පැතිර යන බව පෙනේ. මෙවැනි තත්ත්වයක් පාලනයකින් තොර වීම යහපත් නැත.
බැංකු ගනුදෙනු කරුවන්ගේ ඉතිරි කිරීමේ පොලිය වැඩිවන විට ණය පොලිය ද එයට සමාන්තරව වැඩිවෙයි. එහි බර අවසානයේ දී එකතු වන්නේ රට තුළ වියදම නැගෙන ආකාරයකටය. උද්ධමනය වැඩිවෙයි. පාරිභෝගිකයන් මිලදී ගන්නා සියලූම දෑ මිල වැඩි වන්නේ බැංකු වල නැගෙන පොලි අනුපාතය ද එකතුවය. අලූත් ආයෝජන සිදුවන්නේ නැත. ව්යදවසායකයන්ට පරානඋ ග්ධනය සපයා ගැනීමේ දී පොලී වියදම ගැන විශෙෂයෙන් සලකා බලන්නට සිදුවෙයි. නොදැනීම නැගෙන ණය පොලිය අවසානයේ ආර්ථිකයට මහා බරකි. එයට කලින් මනා පරන ණතිසංවිධානයක් වැදගත්ය. ණය ගෙවා ගත නොහැකි පුද්ගලයෙකු යම් ආකාරයකට එයින් මිදෙන්නට ගන්නා උත්සාහය කෙබඳු දැයි දන්නා අප සියලූ දෙනාටම එහි බැරූරුම්කම වටහා ගැනීමට සුදුසුම කාලය වර්තමානයේ උදා වී ඇත.

2012.12.12 – ලංකාදීප – මිලින්ද මොරගොඩ

ශ්‍රී ලංකාව පසු කරමින් සිටින්නේ අභියෝගාත්මක වකවානුවකි. අලූත් ආකල්ප ඇතිව ක්‍රියාකිරීම, අලූත් අවකාශයන් සොයායාම අභියෝග ජය ගැනීමෙහි ලා ඇති අනිවාර්ය සාධක ය. අලූත් දේ සොයා යාමකින් තොරව පරිවර්තනයක් ඇති නොවේ. යම් පරිවර්තනයට සූදානම් විය යුතු අප සිතන හා ක්‍රියාකරන ආකාරයේ පටන්ය.

අද සමාජයේ හැසිරීම අනුව රෝහලක රෝගීන් ට ප්‍රතිකාර ගැසීමට ඇති අයිතියට වඩා බලවත් අයිතියක් ඇත්තේ සේවකයන්, විශෙAෂඥයන් හා නිලධාරීන්ටය. ඉගෙන ගැනීමට අයිතිය ඇත්තේ දරුවන්ටය. නමුත් පසු කරමින් සිටින්නේ දරුවන් ද ගුරුවරුන් ද අයිතිය ඉල්ලා බල කරන යුගයකය. ප්‍රවාහනයේ නිසි අයිතිය හිමි විය යුතු මගියන්ටය. නමුත් මගී ප්‍රවාහනයේ අයිතිය හිමි කරගෙන ඇත්තේ බස් රථ ධාවකයන්ය. පාරිභෝගිකයන්ට ඇති අයිතිය සීමාසහිතය. වෙළෙන්දා නියම කරන භාණ්ඩ ඔහු නියම කරන මිලට ගන්නට පාරිභෝගිකයාට සිදුව තිබේ. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටක බලය ඇත්තේ පොදු මහජනතාවට බව ඇත්තය. මහජනතාවගේ ශක්තිය, ඉහලම බලපෑම විය යුතුය. ඔවුන්ගේ හ`ඩ නැගෙන ඉහළම හ`ඩ බව අපට දැනෙන්නට අවශ්‍යය. බහුතර එනමුදු මහජනතාව නගන හ`ඩ සු`ථ එකක් වී තිබේ. සු`ථ සිරිසක් විසින් බහුතරයේ මතය යටපත් කර තිබේ.

පටු අරමුණ නැත්නම් පුද්ගල ස්වාර්ථයට ඉඩ දෙනු වෙනුවට පොදු අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීමට පුලූල් සමාජ විඥානයක් ඇතිව ක්‍රියා කරන්නේ කෙසේද? බහුතරය අවබෝධයක් ඇතිව අවදිවිය යුතුව තිබේ. එහිදි සිවිල් සමාජය එකතුවී ශක්තිමත් වී පෙරමුණක් ගොඩනැගීම අවශ්‍යය. මෙහිදී අප සියලූ දෙනාම පාරිභෝගිකයන්ය. අවශ්‍යව ඇත්තේ පාරිභෝගිකයන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරගත හැකි පුලූල් බලවේගයකි.

පාරිභෝගිකයන් වශයෙන් බලය තමන් අතට ගැනීමට පොදු මහජනතාව හැකියාව මෙම බලවේගය තුළ ඉතාම වැදගත්ය. එය කළ හැකිවන්නේ මහජනතාවට තමන්ගේ පැත්තෙන් සිතන්නට හැකිනම් පමණකි. රෝහල ඇත්තේ රෝගියාටය. ඔහු එහි පාරිභෝගිකයෙකි. පාසල ඇත්තේ දරුවන්යට. අධිකරණය ඇත්තේ යුක්තිය අහිමිවූ යම් කොටසකටය. ඉඩම හිමි විය යුතු ගොවියාටය. වෙළ`දපොළ හිමි විය යුත්තේ පාරිභෝගිකයාටය. එතැන අසාධාරණයක් අයුක්තියක් සිදුවන්නේ නම් එය බලපාන්නේ ජනතාවටය. ආයතන ශක්තිමත් කිරීම වෙනුවට මෙවැනි විකල්ප වැඩ පිළිවෙලකට අප ගමන් කළ යුතුය. කවර මිලක් ගෙවා හෝ ආයතන හා එයින් පවත්වාගෙන යන පොදු ජනතාවට හිරිහැර වන පවතින ක්‍රමය වෙනුවට සමාජයට බලය ආපසු පිරිනැමෙන අවස්ථාවක් වෙනුවෙන් කි්‍රයා කළ යුතු යුගය උදා වී තිබේ.

මෙම වෙනස ඇති කළ හැක්කේ කාහටද? බලය තමන්ට පමණක් කේන්ද්‍රවිය යුතුයැයි සිතන පුද්ගලයාටද? ආයතන බලවත් වීමට වඩා දරුවන්, කාන්තාවන් හා පුරුෂයන් වශයෙන් සමාජයේ සියලූ කොටස් බලවත්වන විට සමාජය ගොඩනැගෙන බව සිතන්නට හැකි විශිෂ්ටයන්ටද?

ස්වාධීන මතයක් දරන, අන්‍ය මතයට ගරු කරන නිවහල් පුද්ගලයන් නිදහස් රටක් තුළ මතුවිය යුතු අවස්ථාවකි. රට තුළ චරිත වශයෙන් ඉදිරියට පැමිණ නිවහල් චින්තනයක් ගොඩනගන්නට මග පාදා ගැනීම අද බුද්ධිමතුන්ගේ වගකීමකි. සිවිල් සමාජයේ නිදහස් මතධාරීන් අද පවතින පාරිභෝගිකයා නොතකන ක්‍රමයට එරෙහිව නැගී සිටිය යුතුය. ඕනෑම ක්ෂෙAත්‍රයක ජන බලයෙන් නැගෙන බලගතු නිර්මල සමාජයක් බිහි කරන්නට ඇති හැකියාව ගැන අවධානය යොමු කළ යුතුය. එවැනි තීන්දුවකට යාම පහසු නැත. අභියෝගාත්මකය. එනමුත් සමාජයේ පැවැත්ම ර`දාපවතින්නේ එවැනි විකල්පයකට මුහුණ දිය හැකිනම් පමණකි. මහජනතාව අත්දැකීම් ඇසුරෙන් බුද්ධිමත්වන තරමට පොදු තීන්දු ගැනීමේ අවකාශය පුලූල් වන බව පැහැදිලිය.

2012.12.05 – ලංකාදීප – මිලින්ද මොරගොඩ

ලෝකයේ නොයෙක් රටවල් තමන්ට අනන්‍ය පාලන ක්‍රම වලට නතුව සිටිති. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනයට ලැබී ඇති පිළිගැනීම ඉහළය. පාලන ක්‍රමයක් වශයෙන් එය හො`දම එක යැයි නොකියැවෙන නමුත් දැනට ඇති ක්‍රම අතුරින් ජනතාව බලවත් කරන යහපත් පාලන ක්‍රමයක් සේ සැලකෙයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මනාව හැසිරවීමෙන් යහපත් අතට නැගෙන්නේ ජනතාවගේ ජීවන මට්ටමය.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනය බිහිවූයේ ජනතාව එය ඉල්ලා සිටි අවස්ථාවේ දීය. බි්‍රතාන්‍ය තුළ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලික ලක්ෂණ බිහිිවූයේ ජෝන් රජු හා පාලනයට සහභාගී වූ රදල බැරන්වරු අතර පැවති අරගලය සමගය. එය සමථයකට පත්වූයේ රජු හා රදළයන් අතර ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීමෙනි. එය මැග්නාකාර්ටා ගිවිසුමයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සම්බන්ධ මුල් අදහස දැක්වෙන පළමු ඓතිහාසික ලියැවිල්ල ලෙස මෙය ඉතිහාසයට එක්ව තිබේ. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට දිනෙන් දින අලූත් දෑ එකතු වෙයි. බි්‍රතාන්‍ය රජය එරට පොලිස් කොමසාරිස් මහජන ඡන්දයෙන් තෝරා ගැනීමට තීරණය කිරීම එයට එකතු වූ අලූත් පැත්තකි. ඇමරිකාවේ පොලිස් ෂෙරිෆ් හා පහල අධිකරණයේ විනිසුරුවරුන් ද ඡන්දයෙන් පත්කරගන්නා ක්‍රමයක් තිබේ.

අලූත් ප්‍රවනතාව අනුව ජන්දයෙන් පත්කරන තරමට වෙනස්වෙමින් පවතින පොලීසිය ඉටු කරන්නේ නීතිය හා සාමය ආරක්ෂා කිරීමේ වගකීමයි. වගකිම ඉටුකිරීමේ දී ගිනි අවිය වෙනුවට මහජන සම්බන්ධතාවය වැඩිපුර තිබිය යුතු යැයි සැලකේ. නිරායුධ ජනතාව අතරට යන්නට ආයුධ අවශ්‍ය නැත. ඔවුන්ට සමීප වී එදිනෙදා සුළු ප්‍රශ්න විස`දාගැනීමට හවුල්වීම පොලිස් නිලධාරියාගේ වගකීමයි. අසාධාරණයක්, අයුක්තියක් සිදුව ඇත්නම් තීන්දු දිය හැකි අධිකරණයටයි. පොලීසිය අවම බලය පාවිච්චි කර මහජනතාව සමග සමීපව කි්‍රයාකළ යුතු එහෙයිනි.

මහජනතාවට බැහැර ආගන්තුක තැනකින් පත්ව එන පොලිස් නිලධාරියා වගකියන්නේ සමාජයට නොවේ. පාලකයාටය. පාලකයා මහජන නියෝජිතයන් වන නමුත් පොලිසිය සෘජුවම මහජනතාව අතරින් නැගෙන මහජනතාවට වගකියන තැනක් බවට පත්කිරීම බි්‍රතාන්‍ය අලූත් සංශෝධනයේ අදහසය. ඒ අනුව බි්‍රතාන්‍යයේ පුරවැසියන්ට තම පොලිස් කොමසාරිස්වරයා තමන්ට කැමති ආකාරයට පත්කර ගැනීමට ඉඩ ලැඛෙන සංශෝධන ගෙන ආවේය. දේශපාලනඥයන් කැමති, දේශපාලන අවශ්‍යතා ඉටුකරන පොලිස් සේවාවක් වෙනුවට මහජනතාවට වග කියන සේවාවක් ඇති කිරීම උදෙසා එය නව ඇරඹුමක් විය හැකිය. එයට පදනම සැකසුනේ 2010 වසරේ මහ මැතිවරණයට ඉදිරිපත් කළ කොන්සර්වටිව් පක්ෂ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයෙනි. පොලිසිය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම හා සමාජ වගකීම් පණත සම්මත කිරීමෙන් ඉනික්බිතිව මෙම පොලිස් මැතිවරණ ක්‍රමය ඉදිරියට පැමිණියේය.

නමුත් පළමු පොලිස් කොමසාරින් මැතිවරණයට බි්‍රතාන්‍ය වැසියන් එකතරම් උන්නදුවක් දැක්වූයේ නැත. ලන්ඩන් නගරය හැර පොලිස් බල ප්‍රදේශ 41 ක තුළ පැවති මැතිවරණයේ සාමාන්‍ය ඡන්ද ප්‍රකාශ කිරීම සියයට පහලොවක් වැනි සුළු ප්‍රතිශතයකට සීමා විය. මහජන ඡන්දයෙන් පත් වූ පොලිස් කොමසාරිස්වරු 2016 දක්වා බලයේ සිටින අතර නිලධාරීන් පත් කිරීම් සහ දූෂිත පිරිස බලයෙන් පහ කිරීමට ද ඔවුන්ට නීතියෙන් අවසර ඇත.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ නව මුහුණුවරක් ඇති කරමින් නීතිය හා සාමය ආරක්ෂා කරන පොලිස් ස්ථානයට නීති ගරුක මහජනතාවගේ කැමැත්තෙන් ඉහළ නිලධාරීන් තෝරා ගැනීම විවිධ අර්ථකථන වලට ලක්ව තිබේ. මහජනතාවගේ ඡන්ද ප්‍රතිශතය අඩු නමුත් එය වටිනා හැරවුම් ලක්ෂ්‍යයක් බවට මැදහත් විචාරකයන් සිතන්නට පටන්ගෙන ඇත. සමාජයක් පෝෂණය විය යුතු ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍ය ආරක්ෂා කරන අතරතුරය. එයට ගන්නා පියවර ජීවත්වන්නන්ට අලූත් හුස්මකි. ශ්‍රී ලංකාවේ පොලිසිය බැටන් පොල්ලේ සිට ටී පනස් හය දක්වා ගමනක් පැමිණ තිබේ. ත්‍රස්තවාදය ද එයට යහමින් වගකිව යුතු බව ඇත්තකි. ශ්‍රී ලාංකේය මහජනතාව මෙරට පොලිස් සේවාවට දක්වන ගෞරවය මනින්නට ද මිනුම් දණ්ඩක් අවශ්‍යය. නමුත් මහජන ඡන්දයෙන් පොලිස් නිලධාරීන් පත්කර ගැනීමේ යුගයක් ඇති කළ හැකියැයි කල්පනා කිරීම අපහසුය.