Milinda Prashna

කොවිඞ් වසංගතයේ දෙවැනි හා තෙවැනි රැළි නැගෙමින් තිබේ. සියළුම රටවල ජන ජීවිත බලවත් කැළඹීමකට පත්ව ඇත. ලෝක ඉතිහාසයේ එතෙක් මෙතෙක් පැවැති දරුණුම ඛේදවාචක අතරින් එකක් වශයෙන් සනිටුහන් වනු නිසැකය. එන්නත්කරණය එක විසදුමකි. එහෙත් වෛරසය තවත් ප‍්‍රබේධවලට දියුණුවෙමින් පවතින බව වාර්තා වෙයි. සමාජ,ආර්ථික සහ සංස්කෘතික පැවැත්ම බලවත් අර්බුදයකය. පළමු වටයේ දී සාර්ථක පාලනයක් කරා ගමන් කරන්නට ශ‍්‍රී ලංකාවට හැකිවිය. දෙවැනි සහ තුන්වැනි වටවල දී නරක ප‍්‍රතිඵල අත්පත් කර දී තිබේ. එක දිගට නොනැවතී රාජකාරි කිරීමෙන් සෞඛ්‍ය අංශ පවා වෙහෙසකර තත්ත්වයකය. ජනතාවගේ හැසිරීම අනෙක් වැදගත් කාරණයකි. බොහෝ අවස්ථාවල අනුගමනය කළ යුතු මුලික සෞඛ්‍ය පුරුදු පවා අනුගමනය නොකරති. මුහුණු ආවරණ පැළැදීම, දෑත් සෝදා පිරිසිදුව තබා ගැනීම වැනි සරල පියවර පවා සමහර දෙනෙකුට වැදගත් නැත. සංචරණ සීමා පැනවීම පවා සැහැල්ලූවකට ගෙන ඇත.

කොවිඞ් වසංගතයේ භයානක තත්ත්වය, සමාජය එයට මුහුණ දෙන ආකාරය සහ අනෙකුත් පසුබිම සලකන අතරතුර අවධානය යොමු කළ යුතු තවත් පැත්තක් ද තිබේ. අප සියළු දෙනා සත්‍යය අවබෝධ කරගත යුතුය. එය ඉතා අමිහිරිය. එයින් කියැවෙන පණිවුඩය මහත් වේදනාවක් ඇති කරවයි. එක පැත්තකින් රටට බලවත් සෞඛ්‍ය අර්බුදයක් තිබේ. අනෙක් පැත්තෙන් ආර්ථික පීඩනයක් එල්ලවෙමින් පවතින වකවානුවකි. සංවිධිත ක‍්‍රියාමාර්ග අනුගමනය කළ යුතුව තිබේ. සමාජය බලගැන්විය යුතුව ඇත. සහන අවශ්‍ය නැතැයි තීරණය කළ හැකි එකම අංශයක් හෝ නැත. ආහාර සුරක්ෂිතතාව හා කෘෂිකර්මය නගාසිටුවීම ගැන සිතන්නට සිදුවී තිබේ. ක්ෂුද්‍ර ආර්ථික කළමණාකරණය, විදේශ වෙළදාම, ආයෝජනය,තාක්ෂණික අංශ,ශ‍්‍රම බලකාය, මුල්‍ය හා ප‍්‍රතිපත්ති යන අංශවල සම්පූර්ණ සමාලෝචනයක් කළ යුතුව තිබේ. අයවැය හිගය සහ ගෙවුම් ශේෂය දැනට පවතින ආර්ථික පසුබිම දෙපැත්තකින් වටලා තිබේ. මුල්‍ය විනය සහ විනිමය අනුපාතය කළමණාකරනය කෙරෙහි දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ අනුගමනය කළ සරල විලාසය එය තවත් තියුණු කර ඇත. නිෂ්පාදන, අලෙවි හා සේවා අංශවල පැවැත්ම හීනවීම තුළ වර්ධන අනුපාතික තවත් දුර්වල කර තිබේ.

උද්ධමනය, ආහාර මිල වැඩිවීම, සහ විනිමය හිගය ඉන්ධන ඇතුළු ආනයනික අංශ කෙරෙහි බලපා ඇත. ආනයන සීමාව,රසායනික පොහොර සහ කෘෂි රසායන නතර කිරීම වැනි තීරණ දක්වා කාන්දු වී තිබේ. ශ‍්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයෙහි පවතින ව්‍යුහය ලෝකයේ ඉතාම දක්ෂ ආර්ථික විශේෂඥයන්ට පවා එකවර විසදුමක් ලබා දිය නොහැක. ස්වභාවය එපමණ සංකීර්ණය. අපනයන ආදායම 2000 වසරේ දී, දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප‍්‍රතිශතයක් වශයෙන් සියයට 39.2 කි. එය 2019 දී සියයට 23.12 දක්වා අඩු වී තිබේ. වියට්නාමයේ එම කාලසීමාව තුළ අපනයන ඉපැයීම්, එරට දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප‍්‍රතිශතයක් වශයෙන් සියයට 51.92 ක සිට සියයට 106.80 දක්වා නැග ඇත. වෙනස ගැන කල්පනා කරන්න. ජාතික ආදායමෙන් පමණක් පවතින හැකියාවක් රටකට නැත. අපනයන ආදායම සලකාබලන ව්‍යුහාත්මක සංශෝධන වලට යා යුතුය. මෙතෙක් අනුගමනය කරන ලද ප‍්‍රතිපත්ති වෙනස් කළ යුතුය. පසුගිය වසරේ ජාතික ආදායමෙන් සියයට අසූ පහක් රජයේ සේවක වැටුප් හා විශ‍්‍රාම වැටුප් වෙනුවෙන් වියදම් කර ඇත. ණය පොලී ආපසු ගෙවීමට වැය කරන ලද ප‍්‍රමාණය සලකා බැලූවහොත් රජයේ ආදායමෙන් සියයට හැත්තෑ එකක් වෙන් කරන්නට එම වසරේ දී සිදුවී තිබේ. ජාතික ආදායමෙන් පමණක් කළ හැකි දේ ඉතාම සීමිතය.
මෙම රාමුව වෙනස් කරනු සදහා ධනය උපයන,රැකී රක්ෂා උත්පාදනය කරන ව්‍යාපෘති වෙනුවෙන් විශාල වෑයමක් දැරිය යුතුය. ප‍්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් සහ සමාජ නායකයන් එකතු වී තීරණ ගත යුතු අවස්ථාවකි. ආණ්ඩුව හෝ විපක්ෂය යන කණ්ඩායම් වශයෙන් බෙදීම පලක් නැත. අද සිදුවෙමින් පවතින සිද්ධිවල විපාක අනාගතයේ බලයට පත්වන ආණ්ඩුවකට ද මග හැරිය නොහැකි බව අවධාරණයෙන් සදහන් කළ යුතුව තිබේ. පක්ෂ, කල්ලි, කණ්ඩායම් වලින් එන නොයෙක් විවේචනවලින් කුසගින්න නිවිය හැකි යැයි කල්පනා කරන්නේ නම් වරදකි.

ජනතාවට ඇත්ත කියන, ජනතාව එකගකරගෙන අනාගතයට මුහුණ දෙන පිලිවෙලක් අවශ්‍යය. ක‍්‍රියාවෙන් විශ්වාසය ගොඩනැගිය හැකිය. සියළු පාර්ශව එකතු කරගෙන ශක්තිමත් බලයක් තුළින් හැර අර්බුදයෙන් ගොඩ එන අනෙක් ක‍්‍රමයක් නැත. සන්සුන් මනසකින් ගැටළු නිරීක්ෂණය කළ යුතු අතර ආවේගශීලී අදහස් පතුරවන සියළු පාර්ශව එයින් මෙතෙක් ලැබී ඇති වාසි අවාසි තක්සේරු කළ යුතු කීරණත්මක කාලපරිච්ෙඡ්දයක් පසුකරමින් සිටින බව සිහිපත් කළ යුතුය.

2021/06/23 – ලංකාදීප

පොසොන් පුර පසොලොස්වක දිනය හෙටට යෙදී තිබේ. බුදු දහම ලක් බිමට ලැබුණේ අදවැනි දිනකය. ඉන්දියාවේ විසූ අශෝක රජතුමා ගේ අනුදැනුම මත මිහිදු මහ රහතන් වහන්සේ මෙරටට වැඩම කර තිබේ. එවකට ලංකාව පාලනය කළේ දේවානම් පියතිස්ස රජතුමාය. දෙරට අතර සබදතාවයක් පැවැති බව පැහැදිලිය. රජතුමා ඇතුළු ලාංකිකයෝ බුදු දහම අවබෝධ කරගැනීමට සමත් ද යන්න පරීක්ෂා කරන ලද ආකාරය ප‍්‍රකටය. මහ රජතුමා ඇතළු පිරිවර  සහ පසුව ලංකාවාසීහු බුදු දහම වැළදගත්හ. ධර්මයෙන් උගන්වන දර්ශනය අනුව ජීවිත සකස් කරගත්හ.

ධර්මාශෝක, දේවානම් පියතිස්ස වැනි රජවරු පමණක් නොව ලෝකයේ ලොකු -කුඩා, රටවල දුප්පත් -පොහොසත් අති විශාල පිරිසක් බුදු දහම වැළද ගෙන තිබේ. ධර්මය අවබෝධ කරගෙන ජීවිතය අලූතින් සකස් කරගන්නට ඇත. නොයෙක් අවස්ථාවල බුදු දහමේ පැවැතිමට බලපෑම් එල්ල වී තිබේ. වෙනත් ජාතීන්ගේ ආක‍්‍රමණ, වෙනත් ආගම් වලට හැරෙන සේ එල්ල වූ පීඩනය සහ ශාසනයේ පවා සිදුවූ පරිහානිය සලකා බැලිය යුතු පැතිය. අද තත්ත්වය තවත් තීව්ර වී තිබේ. අපරාධ, සමාජ ප‍්‍රචණ්ඩත්වය, ගැටුම් සහ එකිනෙකා කෙරෙහි වෛරයෙන් හැසිරෙන ස්වභාවයක් පෙනේ. මිනිසුන් ගේ හදවත් තුළ දහම නැති බව ඉතාම හොඳින් තහවුරු කරයි. ජාති, ආගම්, පක්ෂ සහ පැලැන්ති බේධ අවුළුවා රට තුළ නොසන්සුන්තාව වර්ධනය වී තිබේ. දශක ගණනක් තිස්සේ පැවැති ත්‍රස්තවාදයේ ප‍්‍රතිඵලයක් විය හැකිය. අනෙක් අතට ධනය හා බලය සදහා වූ තෘෂ්ණාවෙන් පෙලෙන ජනී ජනයා ස්ව කැමැත්තෙන්ම මෙකී  පැවැත්ම කරා අවතීර්ණ වී සිටින බව ද සැලකිය යුතුය.

ආර්ථික සහ සමාජ වශයෙන් පමණක් නොව බලවත් සෞඛ්‍ය තර්ජනයක් ද එල්ල වී ඇති වකවානුවකි. පොසොන් උත්සවය පැවැත්වීමට පවා බාධාවක් මතු වී තිබේ. බුදු දහම මෙලොව යහපත් පැවැත්ම සහ අවසානයේ දී නැවත ඉපැදීමක් නැති නිවන සාක්ෂාත් කරගැනීමට මග දක්වයි. අද ජන සමාජයේ පැවැත්ම දෙස බලන විට ඉතාම සංකීර්ණ තත්ත්වයකි. නිර්වාණය වෙනුවට තෝරාගෙන ඇති දැක්ම කුමක්ද?

මිහිදු මහ රහතන් වහන්සේ අද වැනි දිනයක වැඩම කළහොත් රට තුළ ඇති විය හැකි වාතාවරණය කෙබදුද? මිහිදු හිමියන් ගේ සම්ප‍්‍රාප්තිය විජාතික කුමන්ත‍්‍රණයක් සේ අර්ථ දක්වනු නිසැකය. රට යටත් කරගෙන ජාතික සම්පත් සූරාකෑමට ඉන්දීය පාලකයන් ගෙන යන සූක්ෂම පිලිවෙලක් බවට ඝෝෂාවක් නැගෙන්නට හොදටම ඉඩ තිබේ. කොටසක් අධිකරණයට කරුණු දක්වා වාරණ නියෝගයක් ගැනීමට බැරි නැත.  පාලක පක්ෂය ගන්නා තීරණ සම්බන්ධයෙන් බලවත් විරෝධය දක්වා පුවත් පත් නිවේදන, මාධ්‍ය සාකච්ඡා සහ අවසානයේ දී අන්තවාදී පිරිස් පාරට බැස විරෝධතා දක්වන්නට ඉඩ තිබේ. සමාජ මාධ්‍ය මහත් අවුලක් ඇති කරනු ඇත. තවත් පැත්තකින් සලකනවිට දැවැන්ත ප‍්‍රචාරක ව්‍යාපාර පැන නැගෙන්නට ද ඉඩ තිබේ. මාධ්‍ය අනුග‍්‍රහය පමණක් නොව මිහින්තලාවේ විකාශන අයිතිය ද දේශපාලන සටනක් වනු ඇති බව නිසැකය. කොවිඞ් වසංගත තර්ජනය තිබිය දී පවා ජනතාව පෙලගස්සවන ජාතික ව්‍යාපාර පැන නැගෙන බව ද නිසැකය.  මෙවැනි අනුමාන අප පත්වසිටින ශෝචනීය තත්ත්වය පැහැදිලි කරයි. බුදු දහමට අනුව ජීවිත හසුරුවාගෙන නැති බව දක්වයි.

බුදු දහම මනුෂ්‍ය ප‍්‍රජාවට ජීවිතය උගන්වන දැවැන්ත දර්ශනයකි. අටලෝ දහම අනුව ජීවත්වන ආකාරය කියා දෙයි. පන් සිල් ආරක්ෂා කරගන්නට හෝ සමහරෙකුට උනන්දුවක් නැත. බෞද්ධ යන්න උප්පැන්න සහිකයට සීමා වි තිබේ. වර්තමානයේ පවතින සංකීර්ණ ව්‍යුහය වටහා ගන්නට උත්සාහ කළ යුතුය. භයානක අවසානයක් කරා ගමන්කරන බව පෙනෙන නමුත් එකතු වී විසදුමකට උත්සාහ දරන්නේ නැත. ජන සමාජය පමණක් නොව සංඝ සමාජය ද පිරිහී තිබේ. විනය පිරිහී ගිය විට ධර්මය නොපවතින බව බුදු රජාණන් වහන්සේ දේශනා කළහ. බුද්ධ කාලයටත් වඩා විද්‍යාවෙන් සහ තාක්ෂණයෙන් දියුණු බව දක්වන නමුත් අප කොපමණ නොදියුණු දැයි කල්පනා කරන්නට පොසොන් පසලොස්වක දිනය අවස්ථාවක් මතු කර තිබේ.

පරිසර ආරක්ෂාවට පමණක් නොව වසංගතයට මුහුණදීම ද වැදගත්ය
ස්විට්සරලන්තයේ නොබෝදා පැවැති ජනමත විචාරණයක ප්‍රතිඵල අනුව රජයේ යෝජනාව පරාජය වී තිබේ. ගෝලීය උණුසුම අඩු කරන්නට හේතුවන පියවර ගණනාවක් අලුතින් බලගැන්වීමට ස්විස් පාලක පක්ෂය තීන්දු කර තිබුණි. පැරිස් සම්මුතියට අනුව ක්‍රියාවට නැගෙන්නකි. ඉන්ධන බදු සහ ගුවන් ප්‍රවේශ පත්‍ර බදු වැඩි කිරීමට යෝජනා කළේය. කෘමි නාශක භාවිතය අඩු කරන අතර එවැනි පියවර වෙනුවෙන් පෙනී සිටින ගොවීන්ට පමණක් ජලය පිරිසිදු කරන ව්‍යාපෘතිවල දී සහනාධාර සැපයීම ද ප්‍රධාන යෝජනා අතර විය. ජනතාව එම යෝජනා ප්‍රතික්ෂේප කර තිබේ. පරිසර ආරක්ෂාව පමණක් නොව කොවිඩ් වසංගතයෙන් ජීවිත ගලවාගත යුතු බව එරට වැසියෝ ජනමත විචාරණයේ දී ප්‍රකාශ ඇති බව දැක්වෙයි.

ජන මත විචාරණයේ ප්‍රතිඵල විශ්ලේෂණය කරන විද්වත්හු යෝජනාව පරාජය කරන ලද ඡන්ද ප්‍රතිශතය අඩු එකක් බව පෙන්වා දෙති. එහෙත් පරිසරය ගැන වැඩි අවධානයකින් සිටින ස්විට්සරලන්තය වැනි රටක ජනතාව පාලකයන්ට වැදගත් අනතුරු ඇඟවීමක් කර තිබේ. කාලගුණ විපත් අවම කරන සැලසුම් අවශ්‍ය නමුත් එවැනි පියවරකට ඇති හදිසි උවමනාව කොවිඩ් වසංගත තත්ත්වය ඉදිරියේ තරමක් අවලංගු බව ජනතා මතය බව පෙනේ. ස්විස් වැසියන් කරුණු සලකා බලා ඇති ආකාරය වෙනස්ය. පළමුවෙන් ජීවිත ආරක්ෂා කරගත යුතුය. පරිසරය ආරක්ෂා කරන තීරණ ගැනිමට තවත් කල් තිබේ.
ගෝලීය උණුසුම වැඩි කරන්නට බලපාන හේතුවලට එරට වගකීම ඉතාම අඩු අගයක් බව ජනමත විචාරණයේ දී ප්‍රතිවාදීන්ගෙන් මතුවූ කරුණකි.

1990 සිට 2030 දක්වා කාලය තුළ එම බලපෑම තවත් හරි අඩකින් අඩු කරන තීරණ ගන්නට කලින් ජනතාව අද මුහුණ දී ඇති ව්‍යසනය ගැන අවධානය යොමු කළ යුතු බව ද ප්‍රකාශ වී ඇත. නොයෙක් රසායනික භාවිතය හේතු කරගෙන ජල දූෂණය, ශාඛ, සතුන් හා කෘමි වර්ග වලට සිදුවන විනාශය සහාය දක්වන පිරිස් අවධාරණය කර ඇත. එයට එකඟ නොවූ එරට ගොවීහු අලුත් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක වුවහොත් සෑහෙන පිරිසකට සිය වෘත්තීන් ගෙන් ඉවත්වන්නට සිදුවනු ඇති බව පෙන්වා දී තිබේ. කොවිඩ් තර්ජනය තිබිය දී යැපෙන මාර්ග අහිමිවීම අවාසනාවන්ත තත්ත්වයක් ඇති කරන බව අවධාරණය වී ඇත. කාලගුණ විපත්වලින් ගැලවීමට කලින් කොවිඩ් වසංගතයෙන් ජීවිත ආරක්ෂා කරගත යුතු බව එරට වැසියෝ ප්‍රකාශ ඇති බව පැහැදිලිය.

හරිත ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාවට නැගීම ගැන ආඩම්බරයෙන් සිටි ස්විට්සරලන්තයේ මෙම පරිවර්තනය ජගත් ප්‍රජාවගේ බලවත් අවධානයට ලක් ව ඇත. මූලික වශයෙන් සලකා බැලිය යුතු කරුණු සම්බන්ධ ලැයිස්තුව වෙනස් කරන්නට පාලකයන්ට බල කර තිබේ. කෘමි නාශක වලින් පරිසරයට හෝ අහසට නැගෙන ගුවන් යානා වලින් වායුගෝලයට වන බලපෑම හා සමානව ජනතාව ඉදිරියේ නැගී ඇති ව්‍යසනයට විසඳුම් සොයාගැනීමට අනියම් ආකාරයකට බලකර ඇත.
තීරණ ගැනීමට කලින් ජනතාව ඉදිරියට ගොස් ජනමත විචාරණ පැවැත්වීම දියුණු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් සහිත රටවල ලක්ෂණයකි. ආණ්ඩු ඉදිරිපත් කරන සියළුම යෝජනාවලට ජනතාව සම්පූර්ණයෙන්ම එකඟ වෙන්නේ නැත. බි්‍රක්සිට් ජනමත විචාරණයට බි්‍රතානයේ දී අත් වූ ඉරණම ද තවත් හොඳ උදාහරණයකි. ජනමත විචාරණයක් පැවැත්වීමට විශාල වියදමක් අවශ්‍යය. ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටවලට ජනතා අදහස් විමසා බලන ඡන්ද වරින්වර පැවැත්වීම පහසු නැත. ව්‍යවස්ථානුකූලව පැවැත්විය යුතු ඡන්ද පවා පැවැත්විය නොහැකි පසුබිමක ලෝකයේ නොයෙක් තැන් වලින් ලැබෙන පණිවුඩ වල අර්ථ වටහා ගත යුතුය.

ජන ජීවිතය තීරණාත්මක තැනක තිබිය දී පසෙක තැබිය යුතු යෝජනා වලට ඉහළම ලන්සුවක් තැබීම නුසුදුසුය. ජන සමාජයක හැසිරීම ඉතාම සංකීර්ණය. ලෝකයේ හරිත සංකල්ප වලට වැඩි අවධානයක් තිබේ. විශේෂයෙන් තරුණ පෙළ සිය පැවැත්ම ගැන කල්පනා කරති. තීරණ ගැනීමේ දී පැති දෙකක් තිබේ. පරිසරය වැදගත්වන අතරවායේ හදිසියේ පැනනැගෙන තත්ත්ව ගැන ද සලකා බැලිය යුතුය. මෑත කාලය තුළ ආණ්ඩු පක්ෂයේ නියෝජිතයන්ට පවා ආණ්ඩුවේ ඇතැම් තීරණවල කාලීන බව ගැන ප්‍රශ්න තිබුණි. අනුචිත බව ගැන වෙනස් අදහස් තිබේ. පහල සිට නැගෙන අදහස් ඉහළ තලයේ සිටින ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන්ට දැනෙන්නේ නැත. එය බලවත් දුර්වලතාවයකි. පීඩනය එකතු වන අතර අවසානයේ දී එය මැතිවරණයක දී පුපුරා මහත් කලබැගෑනියක් ඇති කරයි. ස්විස් ජනමත විචාරණය අප රටට ද පාඩමකි. පරිසරය ගැන අවධානය යොමු කරන අතරවරයේ දැන් පැන නැගී ඇති වාතාවරණය සියුම්ව සලකා බැලිය යුතුය.

2021/06/09  – ලංකාදීප

ජාත්‍යන්තරයේ උද්ගත වී ඇති ස්වභාවය අනුව ඉදිරියේ දී අත්‍යවශ්‍ය ආහාර ද්‍රව්‍ය මිල ඉහළ යන්නට ඉඩ ඇති බව වෙළදපොළ විශ්ලේෂකයෝ පෙන්වා දෙති. කොවිඞ් -19 වසංගත තත්ත්වය පැතිරෙන්නට කලින් තිබුණ මිල ගණන් සමග සසදනවිට ආහාර මිල ඉහළය. ඉදිරියේ දී සාමාන්‍ය ජනතාවට අපහසුතා ඇති කරන අවදානමක් තිබේ. තිරිගු, සීනි, කිරි, කෝපි, සෝයා බෝංචි හා මස් වර්ග වල මිල සියයට දහසයක සිට තිස් දෙක දක්වා ප‍්‍රමාණයකින් තොග මිල ගණන් ඉහළ නැග ඇත. ධාන්‍ය හා පලතුරු අමුද්‍රව්‍ය ඇසුරෙන් නිපදවන අතුරු නිෂ්පාදන වල මිල එයටත් වඩා ඉහළය. කිරිපිටි, බටර්, සෝයා තෙල් සහ විවිධ කෝන්ෆ්ලෙක්ස් වර්ග එවැනි නිෂ්පාදන අතර තිබේ.

සමහර ආහාර නිෂ්පාදන වල මිල සියයට හැටකින් පමණ වැඩි වී ඇති අතර ඒවා සාමාන්‍යයෙන් ඉහළ ධනවත් පිරිස පරිභෝජනය කරන ඒවා හෙයින් තියුණු බලපෑමක් එල්ලකර නැත. එක පැත්තකින් ආහාර ද්‍රව්‍ය වගා කිරීමේ දී අපහසුතා ඇති වී තිබේ. අනෙක ප‍්‍රවාහනය ගැටළු සහගතය. ගොවිපොල හෝ කර්මාන්ත ශාලාවේ සිට වරාය වෙත ප‍්‍රවාහනය පමණක් නොව එතැන් සිට නැව් මගින් ලෝකය පුරා කරන ප‍්‍රවාහනයට ද වසංගතය අවහිර මතු කර තිබේ. වසර දහයක් තුළ පැවැති ඉහළම ගාස්තු අය කරන්නට සමහර නැව් සමාගම් පියවර ගෙන ඇත. එය භාණ්ඩ හිගය හා මිල තවත් නංවන හේතුවකි. වෙලෙන්දෝ මිල නංවන අතර ආදායම් මාර්ග අවහිරවී ඇති ජනී ජනයා අසරණ වී ඇති බව නොයෙක් රටවල වාර්තා පෙන්වයි.

නිෂ්පාදනය සීමා සහිත හා ඒවායේ මිල වැඩිවන අතර සමහර රටවල් ආහාර තොග රැස්කිරීම අරඹා තිබේ. චීනය ඉදිරියෙන් සිටින බව දැක්වෙයි. ධාන්‍ය වර්ග මහා පරිමානයෙන් මිල දී ගනිමින් සිටී. එය වෙළද පොල තුළ පවතින ව්‍යුහය තවත් සංකීර්ණ කර තිබේ. ආදායම් අඩු ජන කොටස ආහාර මිල ගණන් හුවා දක්වමින් විරෝධතා ක‍්‍රියාමාර්ග වලට අවතීර්ණ වී සිටී. එය අනෙක් පැත්තකින් දේශපාලන අර්බුද මතු කර ඇත. අප‍්‍රිකානු රටවල මෙම තත්ත්වය දේශපාලන අස්ථාවර භාවය තෙක් වර්ධනය වනු ඇතැයි සැලකේ. කොවිඞ් වසංගතයෙන් පීඩා විදින අතර ආහාර මිල අර්බුදයක් ද තුළ සමහර රටවල කැළැඹිලි හටගනු ඇති බව ද ප‍්‍රකාශ වෙයි.

ඇමරිකාව දැනටමත් සිය වැසියන්ට ආහාර මිල ගැන අනතුරු අගවා ඇත. එක්සත් ජාතීන්ගේ ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානයේ ආහාර මිල දත්ත අනුව පසුගිය මැයි මාසයේ අත්‍යවශ්‍ය ආහාර මිල ඉකුත් වසර දහය තුළ වැඩිම තැනක බව පෙන්වයි. වසංගත තත්ත්වය, එහි ප‍්‍රතිඵලයක් වශයෙන් ලෝක ආර්ථිකයේ පවතින ගැටළු සහ අනතුරුව නැග එන ආහාර මිල පිලිබද තත්ත්වය සුළු කොට තැකිය නොහැකිය.

කොවිඞ් වසංගතයේ තුන්වැනි රැල්ලකින් පීඩා විදින ශ‍්‍රී ලංකාව අලූත් ස්වභාවය ගැන අවධානය යොමු කිරීම වැදගත්ය. වෙනත් රටවලින් කරන ආනයන සම්බන්ධ බලාපොරොත්තු සීමා කරන්නට සිදුවිය හැකිය. ගෙන්වන ආහාර වල මිල දරාගැනීමට අපොහොසත්වන්නට ඉඩ තිබේ. ආනයන කෙරෙහි නැඹුරුව සීමා කර රට තුළ කරන නිෂ්පාදනය දියුණු කරන පියවර ගත යුතුව ඇත. ඉතා ඉක්මනින් අස්වැන්න ලබාගත හැකි කෙටි කාලීන භෝග ගැන අවධානය සුදුසුය. සහල් සහ තිරිගු පිටි වලට අමතරව විකල්ප සොයා ගත යුතුය. කොස්, දෙල්, මයියොක්කා සහ බතල වැනි බෝග අමතර වශයෙන් ආහාරයට ගැනීම සුදුසුය. ගෙවතුවල තමන්ට අවශ්‍ය බෝග වගා කරන සූදානමක් මෑත කාලයේ දී තිබුණි.

එහෙත් උනන්දුව තරමක් අඩු වී තිබේ. නිපදවන මහන්සියට වඩා අඩුවෙන් වෙළද පොලෙන් මිල දී ගත හැකි වීම හා වන සතුන්ගෙන් සිදුවන හානි එයට බලපාන ලද බව පෙනේ. ජාත්‍යන්තරයේ ස්වභාවය සලකා විවිධ පැති වලින් කරුණු සලකා තීරණ ගැනීම කෙරෙහි ප‍්‍රතිපත්ති සම්පාදකයෝ වගබලා ගත යුතුය. දැනට මෙරට වෙළද පොල හැසිරීම සලකා බලනවිට ගොවියන්ගේ නිෂ්පාදන නිසි මිලකට අලෙවි කරගත නොහැකිවීම ප‍්‍රශ්නයකි. ලෝක වෙළද පොලේ ආහාර මිල වැඩිවන අතර තුර මෙරට කෘෂි නිෂ්පාදන විකුණාගත නොහැකිවීමෙන් සිදුවිය හැකි ඉරණම වෙනම සාකච්ඡා කළ යුතුය. ආහාර සදහා කරන වියදම ජනී ජනයාට ඉතාම තීරණාත්මක සාධකයකි. ඉතාමත් ප‍්‍රවේසමෙන් ස්වභාවය කළමණාකරනය කළ යුතුව තිබේ. 

2021.06.02 – ලංකාදීප

සාගරය සුරකින ප්‍රතිපත්ති ගැන අවධානයක්
කොළඹ වරාය දෙසට යාත්‍රා කරමින් තිබුණ භාණ්ඩ ප්‍රවාහන නැව ගිනිගැනීමේ සිද්ධිය මහත් ආන්දෝලනයක් මතු කර තිබේ. මෑත කාලය තුළ මෙරට මුහුදු සීමාවේ වාර්තා වූ දෙවැනි බරපතල සිදුවීමය. සාමාන්‍ය අනතුරුවලට ලක් වූ නැව් ගණනාවක් ගැන ද තොරතුරු වාර්තා විය. ආසියාවේ නාවික කේන්ද්‍රස්ථානයක් වශයෙන් දියුණුවිය හැකි පසුබිමක් ශ්‍රී ලංකාවට තිබේ. වරාය සංවර්ධනය කර නාවික ගමනාගමනයට ඉඩ දෙන අතරතුර එමගින් ඇති විය හැකි අවදානම අවම කරගැනීම ගැන ද වැදගත්ය.

පසුගියදා සිදුවූ අනතුර ගැන විශේෂ අවධානයක් යොමු කිරීම අවශ්‍යය. එහි ප්‍රවාහනය කරමින් තිබුණ රසායනික ද්‍රව්‍ය සාගරයට මිශ්‍ර වී තිබේ. මත්ස්‍යයන්, කැස්බෑවන් පමණක් නොව මුහුද පත්ලේ වෙසෙන ජීවීන් පවා විපතට පත්ව සිටී. විනාශ වූ කන්ටේනර් වල තිබුණ අපද්‍රව්‍ය බටහිර පමණක් නොව දකුණු වෙරළට ද ගොඩගසා ඇත. සිදුවූ හානිය නැවත ගොඩනැගෙන්නට අවම වශයෙන් වසර දහයක සිට විස්සක් දක්වා කාලයක් ගත විය හැකි බව විශේෂඥයෝ කියති. ධීවර කටයුතු වලට අවහිර වී ඇති අතර එයින් යැපෙන පිරිසට සහන සපයන්නට සිදුවී ඇත. ජන ජීවිතයට කර ඇති බලපෑම මහත්ය. සාගර කලාපයට සිදුවූ විනාශය තක්සේරු කළ නොහැකිය. නඩු පවරා වන්දි ලබාගැනීමෙන් පමණක් සෑහීමකට පත් විය යුතු නැත.

කොළඹ හා හම්බන්තොට වරාය කාර්ය බහුල වන පසුබිමක අනාගතයේ දී ඇතිවිය හැකි තත්ත්වය ගැන අවධානය යොමු කිරීම සුදුසුය. වරාය දියුණු කරන අතර නාවික ආපදාවක දී වහා ක්‍රියාත්මක විය හැකි මෙහෙයුම් මධ්‍යස්ථානයක් රටට අවශ්‍යය. ඉන්දියන් සාගරයේ ගමන් කරන නැව්වලට ක්ෂණික සේවා සම්පාදනය එයින් කළ හැකිය. එය විශේෂිත අංශයකට කරන ආයෝජනයකි. ව්‍යාපාරික අවස්ථාවකි. භාණ්ඩ ප්‍රවාහන නෞකා වල සේවක කණ්ඩායම සුළු පිරිසකි. අත්‍යවශ්‍ය පිරිස හැරණු කොට හදිසියක දී ක්‍රියාත්මක වන කණ්ඩායම් නැත. නැව් සමාගමට හෝ රක්ෂණ අංශ වලට දැනුම් දී පියවර ගැනීමට කාලයක් ගතවෙයි.

සාගරයේ ගමන් කරන නැව් වෙනුවෙන් සහන සේවා සැපයීම රටට අලුත් අවස්ථාවකි. රජය ප්‍රතිපත්ති සකස් කළ යුතුය. ජාත්‍යන්තර තලයේ නියාමනයක් අවශ්‍යය. පුද්ගලික අංශයට එහි මෙහෙයැවිය හැකිය. අවශ්‍ය අවස්ථාවල දී දෙස් විදෙස් ආයෝජකයන්ට එකතුවීමට ද අවස්ථාවක් තිබේ. මෑත සිදුවීම් දෙක සලකනවිට එම නැව්වල තත්ත්වය පාලනය කිරීමට හා අවශ්‍ය පියවර ගැනීමට බැහැර විශේෂඥයෝ කැඳවන්නට සිදුවිය. එයට දින ගණනක් ගත වූ අතර විනාශය අවම කරගැනීමට අවස්ථාව අහිමි වූ බව සඳහන් කළ යුතුය.
ඉන්දියන් සාගරයේ සිදුවන ප්‍රවාහන කටයුතු ගැන ද අවධානය යොමු කිරීම සුදුසුය. ලෝකයේ සිදුකරන, ඛනිජ තෙල්, ගෑස් හා ගල් අඟුරු ප්‍රවාහනයෙන් සියයට හැත්තෑ දෙකක් සිදුකරන්නේ ඉන්දියන් සාගරය ඔස්සේය. ජාත්‍යන්තර මුහුදේ සිදුවන කන්ටේනර් ප්‍රවාහනයෙන් සියයට පනහක් ඉන්දියන් සාගරය හරහා සිදුවන බව දැක්වෙයි. ශ්‍රී ලංකාව අවට මුහුදේ ගමන් කරන නැව් ප්‍රමාණය දිනපතා වැඩිවෙමින් තිබේ. නැගෙනහිර කොළඹ පර්යන්තය දියුණු කිරීමට රජයේ සැලැස්මකි. ඉන්දියාව හා ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍ය පුද්ගලික ඒකාබද්ධ ආයෝජනයකින් බටහිර පර්යන්තය දියුණු කරන යෝජනාවකට ද අනුමැතිය ලැබී තිබේ. එක තීරයක්, එක මාවතක් යන චීන සංකල්පය අනුව සාගරය ඔස්සේ තැනෙන නව සේද මාවත තවත් සංකීර්ණ පැත්තකි. කොළඹ වරාය නගරය කාර්ය බහුලවන අනාගතයේ දී ඉතා ධනවත් සංචාරකයන් පුද්ගලික නැව් වලින් පවා කොළඹට පැමිණෙනු ඇතැයි සැලකේ. මෙවැනි පැති සලකා බලනවිට නාවික කේන්ද්‍රස්ථානයක් පමණක් නොව ආසියාවේ නාවික සහන මධ්‍යස්ථානයක් වශයෙන් ද නැගෙන්නට අවස්ථාවක් ඇත.

ශ්‍රී ලංකාව දක්ෂ මානව සම්පත් සහිත රටකි. පවතින තාක්ෂණික පසුබිම අනුව ලෝකයේ ප්‍රමුඛ විද්වතුන් සමග සෘජු සම්බන්ධතා ඇතිකරගන්නට බාධාවක් නැත. අවශ්‍ය ආයෝජනයට ඉඩ දිය යුතු අතර එයින් ඇතිකරන අවස්ථා ගැන යුහුසුළුවීම වැදගත්ය. හම්බන්තොට වරාය මෙවැනි හදිසි මෙහෙයුම් ඒකකයක් නඩත්තු කරන්නට හොඳ ස්ථානයකි. වරාය පමණක් නොව මත්තල ගුවන් තොටුපොල ද ඉක්මන් සේවා සම්පාදනයට ලබාගත හැකිය. මෙවැනි යෝජනා වල දී විදේශ ආධාර පවා ලැබේ. සමාගම් ගණනාවක් මුහුදු කොල්ලකරුවන්ගෙන් නාවුක ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් සාර්ථක ව්‍යාපාර කරගෙන යයි. එහි අත්දැකීම් රටට තිබේ. මෙවැනි පැති ගැන අලුතින් හිතන්නට අවශ්‍යය. ගිණිගත් නැව සම්බන්ධයෙන් පරස්පර මත ඇති කර නගන ඝෝෂාව වෙනුවට රටට ගත හැකි නව ක්‍රියාමාර්ග ගැන සාකච්ඡා නොකරන්නේ ඇයි?